چگونه یک کارتن ساده، میلیاردها تومان سود میسازد؟
به یک جعبه سادهی کارتن روی میزتان نگاه کنید. همین تکه مقوای موجدار که شاید امروز دور انداخته شود، در زنجیرهی تأمین ایران سالانه بیش از ۸۰ هزار میلیارد تومان گردش مالی ایجاد میکند و سود خالص برخی کارتنسازی حرفهای به چند صد میلیارد تومان در سال میرسد. چطور ممکن است؟
۱. حجم عجیب تقاضا
ایران سالانه حدود ۲٫۲ میلیون تُن کارتن مصرف میکند (آمار تقریبی ۱۴۰۳). اگر میانگین قیمت هر کیلو کارتن آماده را فقط ۳۵ هزار تومان بگیریم، یعنی بازار داخلی سالانه بیش از ۷۷ هزار میلیارد تومان ارزش دارد. این عدد بدون احتساب صادرات است. عراق، ترکیه، افغانستان، ارمنستان و کشورهای حاشیه خلیجفارس هر سال بیش از ۳۵۰ هزار تُن کارتن از ایران میخرند که حداقل ۱۵-۲۰ هزار میلیارد تومان ارزش افزوده دارد.
۲. حاشیه سود واقعی چقدر است؟
بسیاری فکر میکنند کارتنسازی حاشیه سود پایینی دارد، اما واقعیت متفاوت است:
- هزینه تمامشدهی یک کیلو کارتن ۳ لایه (ورق ایرانی): حدود ۲۲ تا ۲۷ هزار تومان
- قیمت فروش همان کارتن به مشتری نهایی: ۳۶ تا ۴۵ هزار تومان
- حاشیه سود ناخالص: ۳۵ تا ۵۰ درصد
- حاشیه سود خالص بعد از کسر همه هزینهها (برق، حقوق، استهلاک، حمل): معمولاً ۲۲ تا ۳۲ درصد
یک کارخانه متوسط با ظرفیت ۲۵ هزار تُن در سال، با حاشیه سود خالص ۲۵ درصد، حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیارد تومان سود خالص میسازد. کارخانههای بزرگ بالای ۶۰ هزار تُن، راحت به سودهای ۶۰۰ تا ۱۲۰۰ میلیارد تومان در سال میرسند.
۳. راز سودآوری: کنترل مواد اولیه
حدود ۷۵ درصد هزینهی تولید کارتن، کاغذ و مقوای وارداتی یا داخلی است. کسانی که:
- مستقیم از کارخانههای کاغذ مازندران، پارس، کاغذ غرب و… خرید میکنند
- قراردادهای بلندمدت با قیمت ثابت میبندند
- انبار استراتژیک ۳ تا ۶ ماهه دارند
وقتی قیمت کاغذ در بازار آزاد ۳۰ درصد بالا میرود، آنها همچنان با قیمت قبلی تولید میکنند و همان کارتن را با قیمت جدید میفروشند. این اختلاف، گاهی ۱۰-۱۵ هزار تومان در هر کیلو سود اضافی میسازد.
۴. جادوی «تولید اختصاصی» و چاپ
کارتن معمولی ۳ لایه سود معمولی دارد، اما اگر همان کارتن:
- چاپ ۴ رنگ فلکسو داشته باشد → ۸-۱۲ هزار تومان بیشتر
- لمینت شود → ۱۵-۲۰ هزار تومان بیشتر
- دایکات و طراحی خاص داشته باشد → ۲۵-۴۰ هزار تومان بیشتر
شرکتهایی که برای برندهای بزرگ مواد غذایی، لوازم خانگی، دارو و قطعات خودرو کارتن اختصاصی میسازند، گاهی تا کیلویی ۱۲۰-۱۵۰ هزار تومان هم میفروشند، در حالی که هزینه تمامشدهشان زیر ۵۰ هزار تومان است.
۵. صادرات؛ جایی که سود دو برابر میشود
کارتن صادراتی به عراق و ترکیه معمولاً با دلار یا دینار تسویه میشود. کارخانهای که در ایران کارتن را ۴۰ هزار تومان میفروشد، همان کارتن را در مرز ۶۵ تا ۸۵ هزار تومان (به نرخ ارز آزاد) میفروشد. در سال ۱۴۰۳ که دلار بالای ۶۰ هزار تومان بود، حاشیه سود صادراتی گاهی به ۱۲۰ درصد هم رسید.
۶. بازیافت؛ معدن طلای پنهان
بسیاری از کارتنسازان بزرگ، همزمان ضایعات کارتن را جمعآوری و بازیافت میکنند. هر تُن کارتن ضایعاتی را حدود ۱۲-۱۵ میلیون میخرند و بعد از بازیافت، همان را بهعنوان کاغذ تستلاینر یا فلوتینگ به قیمت ۲۴-۲۸ میلیون میفروشند. برخی کارخانهها فقط از محل بازیافت سالانه ۱۰۰ تا ۳۰۰ میلیارد تومان سود میکنند.
۷. نمونه واقعی: کارخانهای که همه را شوکه کرد
کارخانه «الف» در استان تهران (نام محفوظ):
- ظرفیت سالانه: ۷۵ هزار تُن
- ترکیب فروش: ۶۰ درصد داخلی + ۴۰ درصد صادراتی
- میانگین قیمت فروش: ۵۸ هزار تومان به ازای هر کیلو
- سود خالص سال ۱۴۰۳: حدود ۹۵۰ میلیارد تومان (مستندات مالیاتی موجود است)
این کارخانه فقط ۳۸۰ نفر پرسنل دارد. یعنی به ازای هر کارمند، بیش از ۲٫۵ میلیارد تومان سود خالص!
۸. چرا این کسبوکار هنوز اشباع نشده؟
- نیاز به سرمایه اولیه بالا (حداقل ۵۰-۱۰۰ میلیارد برای خط کوچک)
- دانش فنی خاص (تنظیم دستگاههای چینی و اروپایی پیچیده است)
- روابط قوی با تأمینکنندگان کاغذ و مشتریان بزرگ
- ترس از نوسانات ارز و قیمت کاغذ
به همین دلایل، تعداد کارخانههای بزرگ در ایران هنوز زیر ۵۰ تا است و رقابت در سطح حرفهای پایین است.
۹. چطور شما هم میتوانید وارد این بازی شوید؟
الف) شروع کوچک: با ۳-۵ میلیارد تومان میتوانید یک خط تولید کارتن ۳ لایه دستدوم راهاندازی کنید و فقط برای بازار محلی کار کنید (سود سالانه ۲ تا ۶ میلیارد).
ب) ورود هوشمند: با ۳۰-۵۰ میلیارد تومان خط نیمهاتوماتیک نو بخرید، روی چاپ و دایکات سرمایهگذاری کنید و مستقیم برای برندهای معروف کار کنید (سود سالانه ۱۵ تا ۵۰ میلیارد).
ج) بازی بزرگ: سرمایه بالای ۳۰۰ میلیارد، زمین ۱۰ هزار متری، خط تماماتوماتیک اروپایی یا چینی نسل جدید، قرارداد با هایپراستارها و شرکتهای صادراتی (سود سالانه بالای ۲۰۰ میلیارد).
نتیجهگیری
کارتن فقط یک جعبه نیست؛ یک کالای استراتژیک، تکرارشونده و غیرقابل حذف است. تا وقتی کالا تولید و جابهجا میشود، کارتن پول میسازد. در دنیایی که همه دنبال تکنولوژیهای پیچیده هستند، سادهترین محصول (یک تکه مقوا) هنوز یکی از سودآورترین کسبوکارهای ایران است.
دفعه بعد که یک کارتن را دور انداختید، یادتان باشد همین تکه کاغذ، برای کسی سالانه چند صد میلیارد تومان سود میسازد.
