کلیشه چاپ یکی از رایج‌ترین و درعین حال، قدیمی‌ترین روش‌های موجود در صنعت چاپ و نشر است. با استفاده از این شیوه، به‌راحتی میتوان طرح دلخواه را روی نایلون، پارچه، کارتن و... پیاده‌سازی کرد. امروزه به دلیل قیمت مقرون‌به‌صرفه، سرعت بالای خشک‌شدن جوهر، دوام و ماندگاری مطلوب و... این روش از محبوبیت چشمگیری برخوردار است. پس اگر شما هم کنجکاو هستید که بدانید کلیشه چاپ چیست و چه کاربردهایی دارد؛ تا پایان این مقاله با ما همراه شوید. در این مقاله ما قصد داریم شما را با تاریخچه کلیشه چاپ، جنس و انواع آن و همچنین کاربرد های متنوع آن، از جمله کاربرد کلیشه چاپ در صنعت کارتن سازی آشنا کنیم.
آشنایی با تاریخچه کلیشه چاپ
همانطور که در قسمت قبل توضیح دادیم، کلیشه چاپ یکی از قدیمی‌ترین روش‌های چاپ نوشته و تصویر است؛ اما در گذر زمان، به دلیل تحولات مثبتی که در ساختار آن به وجود آمد؛ تا به امروز، همچنان مورداستفاده قرار میگیرد. البته در زمان گذشته، این روش نسبتاً پرهزینه بود و نیاز به اصلاحات اساسی داشت تا علاوه بر افزایش سرعت انتشار، هزینه‌های مربوطه نیز کاهش یابد.
به همین خاطر از قدیم‌الایام تا به امروز، بشر علاوه بر اینکه با بهره‌گیری از آن نیازهای خود را برطرف کرد، نسبت به ارتقای سطح کیفی آن اقدامات بسیاری انجام داد، تا در حال حاضر بتوان با هزینه مناسب و سرعت بالا از روش کلیشه در چاپ بهره‌گیری کرد. ضمناً ناگفته نماند که این فناوری در سال ۱۷۲۵ توسط ویلیام گد (چاپگر اسکاتلندی)؛ علنا به مردم دنیا معرفی شد و همه آن را به عنوان یک روش چاپ نوین، به رسمیت شناختند.
جنس کلیشه چاپ چیست؟
به طور عمده در ساخت کلیشه چاپ از متریالی مانند ژلاتین، پلاستیک، فلز و... استفاده میشود. کلیشه‌هایی که از جنس پلاستیک هستند، دوام و انعطافپذیری بیشتری دارند و چاپ طرح موردنظر با استفاده از آنها راحت‌تر است.
با این وجود، هنوز از متریال دیگری مانند فلزات (سرب، قلع، برنج، آلومینیوم و...) هم در ساخت کلیشه استفاده میشود که اغلب در زمینه چاپ مهر روی کاغذ کاربرد دارند.
مطالعه بیشتر: چاپ افست چیست؟
روش ساخت کلیشه چاپ
امروزه برای ساخت کلیشه چاپ از میز نور UV استفاده میشود. این دستگاه به لامپ‌های UV و بردهای دیجیتالی مجهز است که به‌واسطه آن میتوان طرح موردنظر را روی متریال کلیشه پیاده‌سازی کرد. چاپ این طرح معمولاً روی ورق ژلاتینی، پلاستیکی، فلزی و... انجام میگیرد و برای نگاتیو کردن آن، از یک اسپری مخصوص، به نام بلک تورن استفاده میشود. یک روش دیگر هم برای ساخت کلیشه وجود دارد که باید از دستگاه لیزر و محلول‌های مختلفی مانند نایلوپرینت، بنزین یا تینر استفاده کرد. به‌طورکلی در صنعت برای تولید کلیشه‌های مذکور، از فناوری‌های دیگر نیز به رهگیری میشود که بر اساس نوع متریال مصرفی و فرمولاسیون خط تولید متفاوت است.
مزایای استفاده از کلیشه چاپ کدامند؟
همانطور که تا اینجای صحبت‌ه‍‌ا به آن اشاره کردیم، فناوری مذکور به دلیل مزایای منحصربه‌فردی که دارد، نسبت به سایر شیوه‌های چاپ محبوبیت بیشتری به دست آورده است و هنوز طبق روال گذشته، طرفداران پروپاقرص بسیاری در صنعت چاپ و نشر دارد. برخی از مزایای چاپ با کلیشه فلزی و پلاستیکی، به شرح زیر است:
- قیمت مقرون به صرفه
- انعطافپذیری مناسب
- امکان چاپ روی سطوح نامتوازن
- سرعت چاپ بالا
انواع کلیشه چاپ و کاربرد آنها
به طورکلی فناوری کلیشه چاپ طیف گستردهای از روش‌هایی مختلف را در بر میگیرد که هر یک از آنها به‌منظور تولید کارتن، سررسید، بنر، تراکت و... مورداستفاده قرار میگیرد؛ بنابراین بهتر است پیش از هر اقدامی با انواع مختلف آن آشنا شوید و با درک بهتری، نسبت به ثبت سفارش چاپ خود اقدام کنید.
کلیشه چاپ فلزی
در ساخت کلیشه فلزی از روی، برنج، آلومینیوم استفاده میشود و بیشترین کاربردی که دارد در صنعت چاپ کارتن، کاغذ، مقوا و... است.
کلیشه چاپ چوبی
در قدیمی‌ترین روش ساخت قالب‌های چاپ کلیشه‌ای، از چوب استفاده میشود که در زمینه لترپرس یا چاپ برجسته کاربرد دارد.
کلیشه چاپ داغی
این روش به‌منظور چاپ سررسید، کارت‌دعوت، جلد دفتر و... مورداستفاده قرار میگیرد. بر اساس این فرایند، طرح موردنظر روی کاغذ کالک چاپ میشود تا به همراه نایلوپرینت، داخل دستگاه چاپ قرار گیرد و در دمای بالا، طرح مربوطه روی کاغذ پیاده‌سازی شود.
کلیشه چاپ دیجیتال
ابتدا روی بستر موردنظر نوری تابانده میشود تا طرح انسجام گیرد. سپس با استفاده از دستگاه سی‌دی‌ای، قسمت‌های چاپی از روی کاغذ جدا میشود و در ادامه پلیمرهای کلیشه شروع به سفت‌تر شدن میکنند تا زمانی که چسبندگی طرح از کاغذ رفع شود.
کلیشه چاپ سیلک
پس از ساخت شابلون، پارچه زیر آن قرار میگیرد و با رنگ‌دهی به شابلون، طرح موردنظر روی پارچه پیاده‌سازی میشود.
کلیشه چاپ ژلاتینی
پس از اینکه طرح موردنظر در رایانه آماده‌سازی شد، آن را در کاغذ کالک چاپ میکنند تا درون میز UV روی ورق ژلاتینی بگذارند و طرح مربوطه را روی متریال مذکور چاپ کنند.
مطالعه بیشتر: خدمات تولید کارتن لمینتی
تفاوت میان کلیشه و زینک در صنعت چاپ
پس از آشنایی با انواع روش چاپ کلیشه و زینک، حالا نوبت آن است تا تفاوت بین این دو را در صنعت چاپ دریابید و در نهایت، تصمیم خود را نسبت به انتخاب یکی از آنها بگیرید.
| کاربرد | زینک | کلیشه |
| چاپ | افست | چاپ فلکسو |
| شکل ظاهری | ورق صاف | برجسته و شبیه مهر |
| جنس | فلز (روی) | ژلاتین و پلاستیک |
| انعطاف پذیری | بسیار کم | زیاد |
| امکان چاپ در سطح ناهموار | خیر | بله |
| کیفیت طرح چاپی | بیشتر (به همراه تمام جزئیات) | نسبت به افست، کمتر |
چاپ کلیشه بر روی نایلون
در رابطه با چاپ کلیشه روی نایلون باید بگوییم که این فرایند باتوجه‌به نوع متریال مصرفی، به سه دسته مختلف تقسیم میشود که عبارتاند از:
- شابلون چاپ: این روش که به چاپ سیلک هم معروف است، با استفاده از یکپارچه آغشته به رنگ انجام میشود. به عبارت دیگر، پس از ساخت شابلون؛ پارچه را زیر آن قرار میدهند و با توزیع رنگ روی سطح، طرح مربوطه را پیاده‌سازی میکنند.
- چاپ ژلاتینی: چاپ روی نایلون به روش ژلاتینی از کیفیت مطلوبی برخوردار است و درصد خطای بسیار پایینی دارد. حتی به‌واسطه آن میتوانید ریز جزئیات طرح موردنظر خود را با خیالی آسوده روی سطح مربوطه اعمال کنید.
- چاپ هلیو: اگر طرح موردنظرتان طیف رنگ‌بندی گستردهای دارد، حتماً از بین سه روش مذکور، چاپ هلیو را انتخاب کنید. این فناوری که جدیدترین متد کلیشه چاپ است؛ کیفیت فوق‌العاده‌ای دارد و تمام زوایای طرح مربوطه را با جزئیات کامل به نمایش میگذارد.
کلیشه کارتن چیست؟
در صنعت کارتن‌سازی برای چاپ برند یا توضیحات محصول؛ غالباً از روش کلیشه چاپ استفاده میشود. در این روش بهتر است به‌جای چاپ یک تصویر، نوشته را انتخاب کنید، زیرا غلتک‌های لاستیکی که برای چاپ طرح موردنظر به کار برده میشوند؛ گاهی بر اثر فشار مضاعف، رنگ را خارج از کادر طرح موردنظر پراکنده میسازند. همچنین به یاد داشته باشید که عمق کلیشه مربوطه باید کمی بیشتر از حد معمول باشد تا هنگام چاپ، طرح موردنظر به‌وضوح پیاده‌سازی شود. در ضمن ناگفته نماند که چاپ کلیشه‌ای در مقایسه با سایر روش‌ها، از نظر اقتصادی، مقرون‌به‌صرفه‌تر است و به همین دلیل، قیمت کارتن هم در نهایت برای خریدار ارزانتر خواهد بود.
جمع‌بندی
در این مطلب به بررسی ماهیت کلیشه چاپ پرداختیم و توضیح دادیم که این روش به دلیل قیمت مناسب، کیفیت مطلوب و ماندگاری بالا، بهعنوان یکی از محبوبترین روش‌های چاپ روی کارتن، نایلون و... شناخته میشود؛ بنابراین اگر شما هم به دنبال یک روش فوری با قیمت ارزان برای چاپ طرح موردنظر خود میگردید، چاپ فلکسو کارتن، چاپ سیلک روی کارتن و... میتواند انتخاب مناسبی باشد.
امیدواریم نهایت استفاده را از مطالعه این مقاله برده باشید و به پاسخ سؤالات خود در رابطه‌با موضوع مطرح شده، برسید. لطفاً نظرات و تجربیات خود را در این باره به اشتراک بگذارید. از اینکه تا پایان همراه ما بودید، متشکریم.
